BASIS VAN HET BOEDDHISME 

Boeddha

Siddhattha Gotama werd ongeveer 2500 jaar geleden geboren in een invloedrijke familie. Zijn vader was de leider van de belangrijke familie, die in het noorden van India woonde dicht bij de grens van wat nu Nepal is. Als enige zoon van de koning, had hij een luxe leven en werd hij omringd door rijkdom en vrouwen. Maar hoewel hij nog jong was realiseerde hij zich dat een dergelijke levensstijl  hem geen blijvende voldoening zou schenken.

Hij begon in te zien dat het menselijk bestaan onvermijdelijk samenhangt met ziekte, ouderdom en dood. Op de leeftijd van 29, en geïnspireerd door de aanblik van een rustige en waardige kluizenaar, besloot hij om verder van zijn luxueuze levensstijl af te zien. Hij liet zijn vrouw en kind achter in de goede handen van de koninklijke familie en ging op zoek naar antwoorden om blijvend geluk te bereiken. Na 6 jaren van omzwervingen en een extreem sobere levensstijl, realiseerde hij zich dat noch een decadente levensstijl, noch deze extreme soberheid hem de antwoorden gaf die hij zocht. 

Hij besloot te zoeken naar de 'Middenweg' tussen deze twee uitersten. Hij ging vervolgens zitten onder een Bodhi boom, ontspande zich, genoot van een goede maaltijd en besloot niet op te staan, totdat hij de antwoorden vond. Na een nacht van diepe meditatie kwam een volledig begrip tot hem. Vanaf dat moment, stond de prins bekend als Boeddha wat letterlijk betekent 'Verlichte'. 

Boeddha bracht vervolgens 45 jaar van zijn leven door met lesgeven in wat hij eindelijk had begrepen. Hij richtte een gemeenschap van monniken op, bekend als de Sangha, en het boeddhisme begon zich te verspreiden over het noorden van India. Koningen, edelen, kooplieden en boeren werden zijn discipelen en volgelingen, en ook nu nog profiteren talloze mensen overal van zijn leer.  

Hij overleed vredig in Nibbana op 80 jarige leeftijd.

De Vier Edele Waarheden 

Om verlichting te verkrijgen beschrijft Boeddha de vier edele waarheden.
 

1. Alle wezens zijn onderworpen aan Dukkha.
   Dukkha wordt meestal vertaald als lijden, maar eigenlijk omvat het een breed scala aan negatieve gevoelens, zoals stress, ontevredenheid en lichamelijk lijden. Dukkha is een gegeven omdat alle wezens zijn onderworpen aan ziekte, scheiding van geliefden, niet vervulde verlangens, ouder worden en dood.

2. Dukkha komt voort uit het verlangen en begeerte.
   Alle wezens verlangen naar aangename gevoelens, en hebben de wens om onaangename gewaarwordingen te vermijden. Deze gevoelens kunnen fysiek zijn of psychologisch, en dukkha ontstaat wanneer deze verlangens en begeerten niet worden bereikt.
    

3. Dukkha kan worden overwonnen door de eliminatie van verlangen en begeerte.
   Nibbana is de staat van rust waarin alle hebzucht, haat en waan, en daarmee dukkha, is uitgebannen.

4. Er is een uitweg uit dukkha, dat is het Edele Achtvoudige Pad.
   Dukkha kan worden verminderd, verzwakt en uitgebannen waardoor uiteindelijk Nibbana wordt bereikt, door het volgen van de weg zoals onderwezen door Boeddha.

Boeddhisme wordt soms bekritiseerd als zijnde overdreven pessimistisch omdat ze zich lijkt te richten op het lijden in plaats van op geluk en vreugde. Echter, geluk en vreugde zijn altijd vergankelijk, omdat alle wezens onderworpen zijn aan ziekte, ouderdom en dood, en als gevolg daarvan, alle wezens zijn onmiskenbaar onderhevig aan dukkha. 

Het omgekeerde is waar want het boeddhisme is realistisch omdat Boeddha ons leert hoe we dukkha kunnen verminderen of overwinnen en hoe we de permanente gelukzaligheid van Nibbana kunnen bereiken. Door het volgen van het Edele Achtvoudige Pad zoals onderwezen door Boeddha, kan Nibbana worden ervaren, zelfs in het huidige leven.

Het Edele Achtvoudige Pad
 

1. Het juiste begrip
   De Vier Edele Waarheden begrijpen en accepteren.
    

2. De juiste gedachten
   Het koesteren van gedachten van vrijgevigheid, liefdevolle vriendelijkheid en mededogen.
    

3. De juiste woorden
   Zich onthouden van liegen, laster, harde woorden en roddels. Eerlijke, rustige, vriendelijke en betekenisvolle woorden koesteren.
    

4. De juiste daden
   Niet doden, stelen of seksueel wangedrag plegen. Vredelievendheid, eerlijkheid en trouw koesteren.
    

5. De juiste levenstaken
   Beroepen vermijden die te maken hebben met doden (van zowel mensen als dieren), de verkoop van dierlijk vlees, de handel in mensen, wapens, gif of verdovende middelen. Beroepen die onethisch, immoreel en illegaal zijn moeten eveneens worden vermeden.
    

6. De juiste inspanning
   De mentale discipline opbrengen om ongezonde gedachten te voorkomen en om ongezonde gedachten die zijn ontstaan te verdrijven. Gezonde gedachten ontwikkelen, en gezonde gedachten die zijn ontstaan vasthouden.
    

7. Het juiste bewustzijn
   Je bewust zijn van je lichaam, lichamelijke houding en sensaties. Je bewust zijn van je geest en haar gedachten, emoties en gevoelens. Je bewust zijn van de Dhamma.
    

8. De juiste concentratie
   Mediteer om je geest te trainen zich te concentreren en gedisciplineerd te zijn om daarmee wijsheid te verwerven en te behouden.

De drie karakteristieken van het bestaan 

Boeddha ontdekte dat alle bestaan drie kenmerken heeft.

Anicca
Alle dingen zijn vergankelijk, en alles verandert voortdurend in iets anders. Zo zijn we bijvoorbeeld allemaal onderhevig aan veroudering. Zelfs de sterren en sterrenstelsels veranderen voortdurend.
 

Dukkha
Omdat alle dingen vergankelijk zijn, is ons bestaan onderhevig aan dukkha. Er zal altijd het verlangen zijn naar het aangename, en afkeer van het onaangename, als gevolg van de steeds veranderende aard van het bestaan.
 

Anatta
Er is geen permanent en onveranderlijk zelf. Het 'zelf', zoals wij geneigd zijn te geloven dat het bestaat, bestaat uit niets meer dan diverse mentale en fysieke bestanddelen, die in een voortdurende staat van verandering zijn als gevolg van Oorzaak en Gevolg.

 

Wedergeboorte 

Omdat er geen permanent onveranderlijk zelf bestaat, ontkent het Boeddhisme het bestaan van een onveranderlijke onsterfelijke ziel die overgaat van het ene leven naar het volgende. Volgens het Boeddhisme gaat de geest of het bewustzijn van het ene leven naar het volgende.

In een schijnbare paradox is een 70-jarige persoon niet anders, maar ook niet het zelfde als de persoon die hij als 20 jarige was. Het verschil en de overeenkomst is zowel psychologisch als fysiek. Zo is ook de geest of het bewustzijn dat van het ene leven naar het volgende gaat niet verschillend van maar ook niet gelijk aan die van het vorige leven. 

Als bijvoorbeeld de vlam van een kaars wordt gebruikt om een andere aan te steken, is de vlam van de tweede kaars niet hetzelfde maar ook niet verschillend van die van de eerste kaars. Dit is ondanks dat de vlam van de tweede kaars afkomstig is van de eerste kaars. 

Kamma gaat mee met het bewustzijn naar het volgende leven. 

In het begin kan het moeilijk zijn om dit te bevatten. Maar met kennis, Inzicht meditatie, ontstaat er uiteindelijk begrip.

De boeddhistische geschriften 

De leer van Boeddha, ook bekend als de Dhamma, werd verzameld in drie afzonderlijke sets van boeken. Deze boeken staan gezamenlijk bekend als de Tipitaka, ofwel de Drie Manden. Het materiaal wordt geschat op het dubbele van de Encyclopaedia Britannica. 

Hoewel het onvermijdelijk is dat er in de loop van 2500 jaar veranderingen en aanpassingen in de Tipitaka zijn gedaan, wordt geschat dat 90% van de leer ongewijzigd is gebleven. Dit is mede omdat wanneer er werd gereciteerd dit door enkele honderden monniken tegelijk werd gedaan. Toen de leer eindelijk rond 80 voor Christus werd opgeschreven, werd ook dit gedaan door grote groepen monniken gezamenlijk. Dit maakte het veranderen of wijzigen van Tipitaka bijzonder moeilijk. Reproducties van de originele teksten bestaan tot op vandaag en zijn goed bewaard gebleven in Sri Lanka. 

De Sutta Pitaka
De Sutta Pitaka bevat al Boeddha's verhandelingen evenals verschillende van zijn oudste leerlingen, onderverdeeld in vijf afzonderlijke collecties. Boeddha was zeer succesvol in zijn leer omdat hij de taal van het gewone volk, het Pali, gebruikte.

Hij paste de wijze en de stijl van zijn verhandelingen zodanig aan dat hij eenvoudige concepten gebruikte voor gewone mensen en meer complexe ideeën voor een hoog opgeleid en intellectueel publiek. Hij onderwees iedereen, van boeren tot koningen. 

De leer varieert van richtlijnen voor individueel gedrag tot zeer geavanceerde commentaren op politiek en sociale filosofieën. Ze zijn pragmatisch en gemakkelijk toe te passen op het dagelijks leven. En ondanks het feit dat hij ze meer dan 2500 jaar geleden onderwees, is de leer ook vandaag nog zeer relevant. 

De Vinaya Pitaka
De Vinaya Pitaka bepaalt de regels en richtlijnen voor de Sangha ofwel de gemeenschap van monniken en nonnen en is eveneens verdeeld in vijf boeken. In de Sangha heeft elke monnik of non  gelijke rechten. Ze is daarmee misschien wel de vroegste vorm van een democratisch bestuurde organisatie, die nog steeds functioneert. 

De Abhidhamma Pitaka
De Abhidhamma Pitaka is een monumentale en uiterst complexe en geavanceerde benadering van de Dhamma en staat bekend als de Hogere Leer van Boeddha. Het bevat de boeddhistische leerstellingen gerangschikt en geclassificeerd in een zeer systematische reeks van zeven boeken. 

Hoewel traditioneel toegeschreven aan Boeddha, beschouwen velen de Abhidhamma als het werk van latere, geleerde monniken die de leer van Boeddha in een geweldige set documenten hebben vastgelegd. Het gaat over de concepten van het bestaan en de werkelijkheid. Het analyseert de menselijke denkprocessen en onderzoekt de bestanddelen van geest en materie. Veel van de concepten met betrekking tot de realiteit en perceptie zijn voorlopers van het werk van moderne denkers en wetenschappers.

De boeddhistische tradities 

Waarom zijn er verschillende boeddhistische tradities? 

Boeddhisme werd meer dan 2500 jaar geleden gesticht en in deze lange tijdperiode, zijn er drie belangrijke tradities ontstaan. Deze ontwikkelingen vonden plaats terwijl het boeddhisme zich aanpaste aan de omstandigheden en de culturen van de verschillende landen waar het zich verspreidde. 

Toch bleek Boeddha's leer zeer veerkrachtig en hoewel de uiterlijke kenmerken verschillend kunnen zijn, is de kern van de boeddhistische leer hetzelfde gebleven onder de verschillende tradities. Zo werden bijvoorbeeld de kern doctrines (Unifying Points) formeel door de verschillende tradities aanvaard en door de Boeddhistische Sangha Raad in Sri Lanka goedgekeurd in 1966. 

Boeddhisten accepteren en respecteren diversiteit en zien de verschillende tradities slechts als verschillende routes naar dezelfde bestemming. In het algemeen helpen en steunen de verschillende tradities elkaar langs deze route. 
 

Wat zijn in het kort deze verschillende boeddhistische tradities? 

De Theravada traditie is de oudste en meest conservatieve. Het ligt het dichtst bij de oorspronkelijke vorm van het boeddhisme zoals onderwezen door Boeddha zelf. Het is in aanpak eenvoudiger dan de andere tradities, met weinig cermonies en rituelen, waarbij de nadruk in plaats daarvan ligt op discipline en moraal en op meditatie. 

De Mahayana traditie ontwikkelde zich in India tussen 200 voor Christus en 100 na Christus. Het heeft zich aangepast aan verschillende Aziatische culturen en daarbij elementen opgenomen van het hindoeïsme en het taoïsme. Mahayana Boeddhisme benadrukt mededogen en vertrouwen met als doel het helpen van anderen om verlichting te bereiken. De Zen, Nichiren en Pureland sekten behoren tot het Mahayana boeddhisme. 

De Vajrayana (of Tibetaanse) traditie ontstond in India rond 700 na Christus toen Indiase boeddhistische monniken een tantrisch type boeddhisme naar Tibet brachten. Gecombineerd met elementen van de lokale Bon religie, geeft Vajrayana een aantal van haar unieke kenmerken. Het heeft de neiging om zich wat meer te richten op rituelen, mantra zingen en visualisaties. De meest bekende figuur van het boeddhisme, de Dalai Lama, is het geestelijke hoofd van de Vajrayana traditie. 

In het boeddhisme worden de verschillende tradities gezien als verschillende smaken ijs. Eigenlijk hetzelfde, maar door de verschillen toch aantrekkelijk voor verschillende mensen.
 

Waarom zijn dezelfde woorden anders gespeld in de verschillende boeddhistische tradities? 

In de tijd van Boeddha was Pali de meestgebruikte taal in tegenstelling tot het Sanskriet dat voornamelijk werd gebruikt door de brahmanen, de priesters van het hindoeïsme. Boeddha koos ervoor om vooral in Pali te spreken en te onderwijzen om zo veel mogelijk mensen van zijn leer te laten profiteren. 

De boeddhistische Theravada traditie maakt gebruik van Pali in woord en geschrift en de Mahayana / Zen en Tibetaanse scholen gebruiken voornamelijk Sanskriet. Voorbeelden van Pali spellingen zijn Dhamma, kamma, Nibbana. De Sanskriet versies zijn Dharma, karma, nirvana. Wij gebruiken de Pali spellingen die het dichtst staat bij die van Boeddha zelf.